مقایسه عملکرد گندم در سیستم های زراعی رایج و پیشرفته با استفاده از رهیافت gis

مدیریت یک عامل مهم در تولید محصول است. جهت بهبود عملکرد گیاهان زراعی می¬توان عملیات مختلف زراعی از جمله آماده سازی زمین، مقدار بذر، تراکم بوته، زمان کاشت، به¬کارگیری کودها و سموم شیمیایی، مبارزه با علف های هرز، نوع رقم مورد استفاده و غیره را بهینه نمود. این پژوهش به منظور بررسی عملکرد گندم در سامانه های زراعی رایج و پیشرفته با استفاده از gis در بخشی از اراضی زراعی استان گلستان، در 68 مزرعه در ده منطقه روستایی واقع در چهار جهت جغرافیایی شهر گرگان (مزارع رایج) و 10 مزرعه در مزارع نمونه ارتش استان گلستان (مزارع پیشرفته) در سال زراعی 92-1391 انجام شد. به¬منظور بررسی شرایط اقلیمی و توپوگرافی محدوده مورد مطالعه از اطلاعات بلندمدت 51 ایستگاه¬ هواشناسی هم دیدی و باران¬سنجی استان گلستان و 32 ایستگاه هم دیدی استان¬های گلستان، مازندران، سمنان و خراسان شمالی و مدل رقومی ارتفاعی زمین (dem) استان با دقت 20 متر استفاده شد. اطلاعات مربوط به¬ مدیریت مزارع و وضعیت اجتماعی زارعین، از طریق مصاحبه شخصی و تکمیل پرسش نامه، جمع¬آوری شد. به¬منظور تهیه¬ی نقشه های عوامل موثر بر تولید گندم در محدوده مورد مطالعه، در محیط gis، این عوامل با استفاده از تکنیک تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی (ahp) توسط خبرگان علم زراعت، اولویت¬بندی شدند و وزن نهایی این عوامل با استفاده از افزونه ahp در محیط gis محاسبه شد. طبق نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل نظرات کارشناسان زراعت، عوامل مدیریتی، توپوگرافی- اقلیمی، خاکی، اقتصادی و اجتماعی، به¬ترتیب بیش-ترین اولویت را در تولید عملکرد گندم کسب کردند. نتایج تجزیه واریانس اطلاعات مزارع نشان¬داد که رابطه آبیاری، دفعات استفاده از کود نیتروژن سرک، استفاده از ریزمغذّی ها، ماشین¬آلات کاشت، رقم زراعی، مدیریت بقایا، استفاده از قارچ¬کش، تناوب تابستانه و پاییزه سال قبل، تحصیلات تخصصی کشاورزی و تاریخ کاشت با عملکرد معنی¬دار بود. همچنین، نتایج تجزیه رگرسیون نشان¬داد که از بین پارامتر¬های کمّی مورد بررسی مقدار کود نیتروژن در سرک دوم و سطح زیر کشت مهم¬ترین فاکتورها در تولید عملکرد گندم بودند. نتایج کلی بررسی شاخص های محیطی مورد مطالعه نشان داد که کیفیت این عوامل در مزارع رایج بیش تر از مزارع پیشرفته بود، درحالی که عملکرد در مزارع پیشرفته بیش تر از مزارع رایج بود. بر اساس نتایج به دست مدیریت مزرعه مهم ترین عامل در تولید گندم بوده و در مزارع رایج می توان با مدیریت بهتر به عملکرد بالاتری دست یافت.